Αναμνήσεις ενός επαναστάτη (1905 - 1941)

Κατά μία έννοια, οι "Αναμνήσεις" του Σερζ μας δίνουν δύο εκδοχές της επαναφύπτισής του ως συγγραφέα. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, η απόφασή του να γράψει μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος pis aller ή υποκατάστατου της πολιτικής δράσης (σιωπηρά την εξισώνει με τη "συμμετοχή στο έργο της εκβιομηχάνισης"). Η δεύτερη εκδοχή έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κλασικής προσηλυτιστικής εμπειρίας: θάνατος, αναγέννηση και εσωτερική παρόρμηση να προσφέρει μαρτυρία. Πολλές γενιές κριτικών των βιβλίων του, που προσέγγισαν επιπόλαια τη βιογραφία του Σερζ, δέχθηκαν την πρώτη εκδοχή και κατά συνέπεια μεταχειρίστηκαν τα μυθιστορήματά του, εκείνα που γράφτηκαν μεταξύ 1929 και 1947, σαν κάτι περισσότερο από μυθιστορηματικές αναμνήσεις ή ιστορίες που γράφτηκαν από έναν ταλαντούχο πολιτικό δημοσιογράφο.
Σήμερα μπορούμε να δούμε πιο καθαρά ότι, παρά τις όποιες συνθήκες προκάλεσαν την επιθυμία του να γράψει, η καλλιτεχνική τάση του Σερζ είχε ως βάση την υψηλή έννοια της αποστολής του συγγραφέα. Διότι ο Σερζ δεν ήταν μόνον ο συγκεκριμένος σοσιαλιστής καλλιτέχνης που ήταν προορισμένος να είναι ο μάρτυρας του μεγαλείου και της τραγωδίας της Ρωσικής επανάστασης (όπως ο Valles ήταν για την Παρισινή Κομμούνα του 1871), ήταν ακόμη ο μόνος εκπρόσωπος του σοβιετικού λογοτεχνικού κινήματος της δεκαετίας του 1920 που κατάφερε να επιβιώσει και να γράψει με ειλικρίνεια στη διάρκεια της σταλινικής εποχής.
(από το επίμετρο του Ρίτσαρντ Γκρίμαν)